سیگنال های عجیب ناهید شاید از یک آتشفشان در حال فوران بیایند - عینک گوچی

به گزارش عینک گوچی، یک مطالعه نو که بر مطالعه سیگنال های عجیب سیاره ناهید تمرکز دارد، به انبوه شواهدی اضافه می کند که نشان می دهند این سیاره ممکن است همچنان از نظر آتشفشانی فعال باشد.

اگر یافته اخیر دانشمندان درست باشد به توضیح چگونگی اثرگذاری آتشفشان ها بر تکامل سیاره و قابلیت سکونت در سراسر کیهان کمک می کند. پژوهش تازه بر سیگنال های عجیبی که از یک آتشفشان ناهید به نام کوه ایدون (Idunn Mons) می آیند، تمرکز می کند. بدین ترتیب هیجان مأموریت های آینده به نزدیک ترین سیاره همسایه زمین هم، که یک بار برای همیشه نتیجه موضوع را روشند خواهند کرد، بیشتر می شود.

مدت هاست کشف شده است که زهره با شمار زیادی آتشفشان های عجیب پوشیده شده است، اما از روی زمین نمی توان تشخیص داد که آیا هنوز هم از آن ها گدازه خارج می شود یا خیر؟ زیرا جو غلیظ و مه آلود این سیاره هر چه را که ممکن است روی سطح روی بدهد، پنهان می کند.

اکنون با استفاده از مشاهدات آرشیوی از مأموریت های مدارگرد قدیمی ناهید و نتایج کار تحقیقاتی آزمایشگاهی انجام شده روی زمین، تیمی از دانشمندان این موضوع را مطرح می کنند که کوه ایدون با ارتفاع 2.5 کیلومتر و عرض 200 کیلومتر، در چند هزار سال گذشته فعال بوده است و احتمالا امروز هم فوران می کند.

برای بررسی دقیق تر این داده ها، نیازی نیست که این پژوهشگران زمان زیادی منتظر بمانند، زیرا طی یک دهه آینده، ناوگان کوچکی از مأموریت ها که قادر به شناسایی فعالیت های آتشفشانی در سطح ناهید هستند، سفر خود را به سوی این سیاره آغاز خواهند کرد.

به گفته جاستین فیلیبرتو (Justin Filiberto) رئیس شاخه پژوهش های نجومی و علوم کاوش (ARES) مرکز فضایی جانسون ناسا و یکی از نویسندگان این مطالعه که ماه گذشته در نشریه پلنتری ساینس (Planetary Science) منتشر شد، شواهد فعلی به گونه ای است که بعید است کسی هنگام رسیدن به ناهید، از وجود فعالیت های آتشفشانی شگفت زده شود.

در عین حال تأیید چنین احتمالی، پیامدهای قابل توجهی خواهد داشت. مانند زمین، زهره هم زمانی دارای اقیانوس های پر آب بوده است، اما امروزه به یک سیاره خشک تبدیل شده که جوی متراکم و مملو از اسید و سطحی بسیار داغ دارد حتی که سرب را ذوب می کند. توضیح اصلی برای دگرگونی زهره به جهانیی جهنمی، فوران های آتشفشانی قدرتمندی است که تغییرات آب وهوایی برگشت ناپذیر را آغاز کرده اند.

بنابراین مطالعه آتشفشان های زهره از نزدیک، به بشر کمک می کند تا بهتر درک کند که چرا زمین هنوز دچار یک فوران آخرالزمانی مشابه نشده است. در حالی که آتشفشان های مرده سرنخ هایی ارائه می دهند، اگر بتوان فعالیت آن ها را در عمل هم مشاهده کرد، اطلاعات بسیار بیشتری در اختیار خواهد بود.

در حالی که هیچ شواهد مستقیمی از وجود آتشفشان فعال در زهره وجود ندارد، چندین سرنخ غیرمستقیم در این زمینه شناسایی شده است. غلظت بالای گوگرد دی اکسید، که یک گاز آتشفشانی رایج است، در صورت وجود آتشفشان های فعال به خوبی توضیح داده می شود.

همچنین سطح زهره دارای نواحی شکاف تکتونیکی (کافت) به عنوان نقاط اصلی فعالیت آتشفشانی روی زمین، و همچنین ویژگی های مشابه کاسه آتشفشانی است. این ویژگی ها گاهی به گونه ای شکل می گیرند که نشان می دهد با گرمای زیرین تغییر شکل می یابند. به طور واضح تر، با شواهد فعلی اگر زهره به دلیل مقدار آن از نظر آتشفشانی خاموش باشد، عجیب خواهد بود.

لورن جوزویاک (Lauren Jozwiak) آتشفشان شناس سیاره ای در آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جان هاپکینز گفت: زهره اساسا به مقدار زمین است و زمین از نظر آتشفشانی خاموش نیست، پس چرا انتظار داریم که زهره چنین باشد؟

بدین ترتیب مطالعه تازه مجموعه ای شواهد را گرد هم می آورد که نشان می دهد قلب ماگمایی کوه ایدون ناهید هنوز در حال تپیدن است.

مدارگرد ونوس اکسپرس (Venus Express) اروپا که از سال 2006 تا 2014 پیرامون این سیاره می چرخید، رسوبات جریان گدازه را در سراسر زهره، از جمله در کوه ایدون، شناسایی کرد که در طیف فروسرخ تابش داشتند. از سویی جو خورنده زهره به سرعت مواد معدنی آتشفشانی را از بین می برد و درخشش فروسرخ آن ها را کم رنگ می کند. بنابراین تصور می شد که این گسیل های حرارتی شدید، نشان دهنده گدازه هایی است که 250 هزار سال پیش فوران کرده بودند.

اما طبق کار آزمایشی اخیر، که در آن مواد معدنی آتشفشانی در شرایط جوی زهره پختند و سریع تر از آنچه قبلا تصور می شد، تخریب شدند، نشان می دهد که گدازه ها ممکن است در 1000 سال گذشته در این سیاره فوران کرده باشند. به طور خاص در کوه ایدون، بادها بیش از حد انتظار، بر اساس توپوگرافی آتشفشانی مختل می شوند. بدین ترتیب نویسندگان این مقاله پیشنهاد می کنند که گرمای سنگ های مذاب ممکن است به تلاطم بالای آتشفشان بیفزاید.

یافتن پاسخ از طریق سه مأموریت

جوزویاک که در این مطالعه اخیر مشارکت نداشته، این کار موردی را بسیار قانع کننده توصیف کرد. اما در نهایت مأموریت های آینده فضاپیماها به ناهید، از جمله مأموریت های وریتاس (VERITAS) و داوینچی+ (+DAVINCHI) ناسا و کاوشگر این ویژن (EnVision) اروپا که قرار است تا خاتمه این دهه پرتاب شوند، راهی برای تأیید این احتمال قوی خواهند بود.

وریتاس که نام آن از سرواژه های عبارت قابلیت انتشار، علوم رادیویی، اینسار (تداخل سنجی رادار دهانه مصنوعی)، توپوگرافی و طیف سنجی ناهید (Venus Emissivity, Radio science, InSAR, Topography And Spectroscopy) است با یک سامانه راداری پیشرفته ساخته می شود که می تواند گدازه های تازه را بدون ابهام شناسایی کند. به این منظور گذرهای متعددی از همان منطقه ها نقشه برداری شده از طریق مدارگرد مجهز به رادار قبلی معروف به ماژلان (Magellan) انجام خواهد داد.

اگر در این داده ها جریان گدازه ای ظاهر شود که در زمان بازدید ماژلان از زهره در اوایل دهه 1990 وجود نداشته است، وریتاس آن را خواهد یافت. مدارگرد ناسا حتی ممکن است جریان های گدازه ای تازهی را ببیند که در طول دوره رصدی خود در اطراف سیاره ظاهر می شوند. دوربین فروسرخ وریتاس همچنین جریان های گدازه ای جوان را که هنوز گرما از سطح خود ساطع می کنند، به راحتی تشخیص خواهد داد.

در حالی که وریتاس تکه های غول پیکر سیاره را مطالعه خواهد کرد، مدارگرد اروپایی این ویژن کاوش های جزئی علمی را پیش می برد. سیستم رادار آن، سطح را در جست وجوی نشانه های اخیر سطح سازی آتشفشانی یا تکتونیکی بررسی می کند و طیف سنج های فروسرخ و فرابنفش آن در پی ترکیبات شیمیایی عجیب در سطح و آسمان خواهند بود. اگر فضاپیما روی آتشفششانی متمرکز شود که گدازه یا گازهای خطرناک به بیرون می فرستد، یا روی آتشفشانی آرام که ماگمای آن گرما را از زیر سطح ساطع می کند، به خوبی آن را تشخیص خواهد داد.

مأموریت داوینچی پلاس هم قرار است کاوشگری را در اتمسفر ناهید پرتاب کند که شیمی آن را هنگام سقوط به سطح سیاره ثبت کند. با ارائه مشخصاتی از گازهای آتشفشانی موجود در آن زمان از طریق داوینچی، دانشمندانی که با وریتاس و این ویژن کار می کنند، می توانند به آسانی شدت غلظت آن گازها را تشخیص دهند که نشانه هایی از فوران احتمالی اخیر خواهد بود.

در این مرحله و با شواهد موجود، برای بسکمک از دانشمندان علوم سیاره شناسی، تأیید اینکه ناهید از نظر آتشفشانی فعال است، بیشتر برای رسمی سازی موضوع است. برای نمونه ریچارد گیل (Richard Ghail) زمین شناس سیاره ای دانشگاه رویال هالووی لندن و دانشمندان ارشد این ویژن گفت: اگر اینطور نبود، واقعا شگفت انگیز بود. پل بیرن (Paul Byrne) دانشمند سیاره شناسی دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس هم، ضمن موافقت با این موضوع گفت: احتمال اینکه هیچ آتشفشان فعالی در زهره نباشد، عملا باید صفر باشد.

برای گیل و دیگران موضوع هیجان انگیز درباره مأموریت های آینده به زهره این است که می توانند اطلاعات تازه ای در مورد مقدار فعال بودن آن ارائه دهند. بدین ترتیب معلوم می شود که آیا بیشتر شبیه زمین است که روزانه ده ها فوران در آن روی می دهد یا مانند مریخ، یک جهان آتشفشانی در کما به سر می برد و آبشارهای غول پیکر سنگ های مذاب در آن ممکن است هر چند میلیون سال یک بار به سطح برسند.

برخی گمان می کنند که زهره با دوره مخصوص به خودش فوران می کند. دیگران بر این باورند که ریتم آن به سیاره ما نزدیک تر خواهد شد. اما چیزی که روشن است این است که سه مأموریت به زودی پاسخ را خواهند یافت و دهه ها برآورد آتشفشانی را متوقف خواهند کرد.

فیلیبرتو گفت: فکر می کنم وقتی همه این مأموریت ها به انجام برسند، کتاب های درسی کاملا تازهی درباره زهره می نویسیم. این کاوش ها طرز فکر ما را درباره تکامل سیاره ای تغییر خواهند داد.

عکس کاور: طرحی گرافیکی از فعالیت های آتشفشانی در سیاره ناهید

Credit: ESA/AOES

منبع: The Verge